Met dit jaarverslag blikken we terug op 2024. Het tweede volle jaar in deze bestuursperiode. Een jaar waarin geoogst is, want veel ambities en plannen uit het coalitieakkoord ‘Akkoord!’ zijn afgelopen jaar gestart of afgerond. Maar ook een bewogen jaar waarin veel is gebeurd op het wereldtoneel, in Nederland en in onze eigen gemeente.
Een jaar van oogsten
Het college heeft stappen gezet op het gebied van duurzame mobiliteit. We werkten aan het parkeerbeleid om de stad bereikbaar te houden en het bouwen van woningen mogelijk te maken. Het afgelopen jaar hebben we tientallen bijeenkomsten over dit onderwerp georganiseerd, gesprekken gevoerd en spontane ontmoetingen in de wijk gehad. Inmiddels hebben alle stukken ter inzage gelegen en zal in 2025 een besluit volgen over het Omgevingsprogramma Mobiliteit.
Ook zijn er meer dan 1.000 bomen geplant, ruim 1.100 nieuwe woningen bijgebouwd in Amersfoort, en we zijn verder gegaan met de voorbereiding van 3.300 nieuwe woningen in Bovenduist. Voor mensen op de vlucht of (tijdelijk) zonder dak boven hun hoofd is Amersfoort een gastvrije gemeente. Via de noodopvang voor asielzoekers in het Campanile hotel en de versnelde opening van de winteropvang voor dak- en thuislozen vonden mensen een tijdelijk thuis. Afgelopen jaar hebben we ook stappen gezet in meer gebiedsgericht werken. Het Omgevingsprogramma Wij-Liendert werd in 2024 vastgesteld en samen met partners en inwoners in drie Amersfoortse wijken zijn we in 2024 begonnen met het maken van één Wijkplan Sociaal. Daarnaast vonden we in 2024 een plek voor de islamitische begraafplaats in Hoogland West en is samen met belanghebbenden een kaderstellende notitie opgesteld.
In 2024 maakten we het verschil voor mensen voor wie het niet vanzelfsprekend is om mee te doen en rond te komen. Met het nieuwe uitvoeringsprogramma Meedoen en Rondkomen is er meer maatwerk en keuzevrijheid om armoede te voorkomen, verminderen en verhelpen. Naast de 160.000 inwoners woont er een veelvoud aan (huis)dieren in onze stad. Hoe we samenwonen met deze medebewoners van Amersfoort hebben we vastgelegd in het nieuwe deelomgevingsprogramma Dierenwelzijn. Ook de uitvoering daarvan is meteen in 2024 van start gegaan.
Daarnaast gaf de gemeenteraad groen licht voor verder onderzoek naar een nieuw publiek warmtebedrijf dat zorgt voor duurzame stadswarmte. Daarmee is het mogelijk om in de toekomst tienduizenden huizen in Amersfoort los te koppelen van het aardgas. Tot slot behaalden we (met de regio) meerdere lobbysuccessen voor (co) financiering, voor een bedrag van ongeveer € 80 miljoen. Zoals € 4 miljoen voor de wijk Liendert, € 10 miljoen voor de spitstrein tussen Amersfoort-Nijkerk-Harderwijk en € 50 miljoen voor compensatiemaatregelen voor de vertraging van Knooppunt Hoevelaken.
Maar ook een bewogen jaar
Geopolitieke spanningen liepen verder op en er trad een nieuw kabinet aan dat de koers flink verlegde. Het was een jaar waarin verharding, polarisatie en spanningen voelbaar waren op straat in Amersfoort, Hoogland en Hooglanderveen. Elkaar blijven ontmoeten en in gesprek raken met elkaar is belangrijk. Daartoe is eind vorig jaar gestart met burgemeestersgesprekken, waarin de vraag centraal staat hoe iedere Amersfoorter zich thuis, veilig en gehoord voelt.
Een trend met weerslag op Amersfoort is de kwetsbaarheid van onze digitale systemen. Met name toeleveranciers van IT-diensten worden steeds vaker gehackt. Ook in Amersfoort afgelopen jaar. Inwoners moet erop kunnen vertrouwen dat hun persoonlijke gegevens goed en adequaat worden verwerkt door de overheid. En niet in de handen van anderen terecht kunnen komen. Deze trend benadrukt ook de noodzaak om de digitale weerbaarheid en informatieveiligheid te vergroten.
Een bewogen jaar was het tot slot ook voor de financiën van gemeente. In 2024 werd een omvangrijk bezuinigingspakket vastgesteld, als gevolg van onvoldoende financiële compensatie van het Rijk. Daarmee heeft het college in deze gehele bestuursperiode een structureel dekkende begroting. Een uitdaging hierin blijft de financiering van de jeugdzorg. De commissie Van Ark bevestigde onlangs de boodschap die gemeenten al jaren verkondigen: de financiële klem moet weg voor de beste hulp aan kinderen en gezinnen.
Bestuurlijke inzichten
Terugkijkend op 2024 wordt opnieuw zichtbaar hoe complex de keuzes zijn die we als gemeente moeten maken. Keuzes die niet alleen impact hebben op het hier en nu, maar ook op de generaties na ons. We streven naar een gezonde, duurzame en inclusieve toekomst, maar we worden tegelijkertijd geconfronteerd met de realiteit dat niet alles mogelijk is en zeker niet tegelijkertijd. Dat zien we ook terug in het bruto jaarresultaat van € 46,3 miljoen, vóór bestemming en overheveling. Hoewel een positief jaarresultaat, hadden we liever gezien dat we nog meer van onze ambities hadden kunnen realiseren. Het maken en realiseren van die keuzes is er niet makkelijker op geworden met bijvoorbeeld een overvol stroomnet (netcongestie), schurende belangen in de fysieke ruimte en beperkte financiële middelen. Daarbij balanceren we voortdurend tussen individuele belangen van inwoners en ondernemers en het algemeen belang van de samenleving. Maar waar het vooral schuurt is het gebrek aan uitvoeringscapaciteit bij ons en samenwerkingspartners, dat zien we op allerlei terreinen. Van projecten in de openbare ruimte tot woningbouw- en mobiliteitsprojecten.
Oftewel, we lopen tegen de grenzen aan en zien dat deze grenzen lastig te verleggen zijn. Daarin schuilt ongemak, vanuit de gedachte om al het goede te doen voor de generaties na ons. Deze uitdagingen dwingen ons en uw gemeenteraad om creatiever en scherper te prioriteren en kiezen. Naast kiezen en prioriteren is het college voornemens - ook conform de wens van uw raad - om te gaan werken met een zogenaamde 'stelpost onderuitputting'. De afgelopen jaren hebben we gezien dat de door diverse oorzaken, niet de gehele begroting uit hebben kunnen geven. Het college wil daarom realistischer begroten. Dat doen we door rekening te houden met het feit dat niet alle budgetten volledig worden uitgegeven in dat jaar. Het college zal daartoe een voorstel doen in de aankomende kadernota.